امکان‌سنجی احداث و توسعه سکونتگاه‌های جدید ساحلی در استان‌های جنوبی

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، خسرو دانشجو دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در مکاتبه با محمدکرمی استاندار سیستان و بلوچستان، حسینی‌محراب استاندار خوزستان، دوستی استاندار هرمزگان، محمدی زاده استاندار بوشهر مصوبه شورا را با موضوع امکان‌سنجی احداث و توسعه سکونتگاه‌های جدید  ساحلی در استان‌های جنوبی ابلاغ کرد.

بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، شورا در جلسه ۲۰ آذر ۱۴۰۲ پیرو مباحث مطروحه در جلسه ۱۳ آذر ۱۴۰۲، مصوبات شوراهای برنامه‌ریزی و توسعه ۱۰ شهریور ۱۴۰۲ سیستان و بلوچستان مورخ ۸ مهر ۱۴۰۲  استان هرمزگان، مورخ  ۱۹ مهر ۱۴۰۲ خوزستان و مورخ ۲۹ مهر ۱۴۰۲ بوشهر در خصوص «امکان‌سنجی احداث و توسعه سکونتگاه‌های جدید ساحلی در استان‌های جنوبی» را مورد بررسی قرار داده و به شرح زیر اتخاذ تصمیم کرد.

۱- در اجرای ابلاغیه مقام معظم رهبری پیرامون «سیاست‌های کلی توسعه دریا محور» و مفاد ماده (۱) و ماده (۴) ابلاغیه مذکور مبنی بر «سیاست‌گذاری یکپارچه و تقسیم کار ملی برای بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های دریا»، «تعیین سهم و جغرافیای جمعیت، تجارت، صنعت، کشاورزی و گردشگری در سواحل جنوب کشور» و در راستای دستور رییس‌جمهور و مصوبات مورخ ۲۴ فروردین ۱۴۰۲ و ۱۳ آبان ۱۴۰۲ شورای­‌عالی مسکن، و همچنین در چارچوب احکام اسناد فرادست منطقه‌ای از جمله طرح آمایش سرزمین، طرح آمایش استان، طرح راهبردی توسعه سواحل مکران و طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM)، مصوبات صدرالاشاره شوراهای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها در خصوص «امکان‌سنجی احداث و توسعه سکونتگاه‌های جدید ساحلی در استان‌های جنوبی»، با محوریت و رویکرد اقتصاد و توسعه دریامحور در جهت استفاده از ظرفیت‌های مولدسازی را در راستای توازن‌بخشی به توسعه فضایی در حاشیه ساحلی جنوب کشور با اصلاحات و ملاحظات مقرر به شرح زیر مورد تائید قرار گرفت.

۲- به جهت حصول اطمینان از یکپارچگی اقدامات و هماهنگی دستگاه‌ها و در راستای رعایت اصل سلسله‌مراتب در نظام تصمیم‌گیری، مقرر شد فرآیند تهیه طرح شامل گام‌های سه‌گانه زیر باشد:

الف) تعیین کلان‌پهنه‌های فاقد محدودیت توسعه (بر اساس پیشنهادهای مصوب شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها) و ابلاغ آن توسط دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری.

متعاقب این گام مراتب توسط دبیر شورای‌عالی به دستگاه‌های ذیربط در جهت اخذ برنامه‌های اقتصادی و توسعه‌های آتی دستگاه‌های متولی شامل کشاورزی، گردشگری و صنعت نیز ابلاغ خواهد شد.

ب) تهیه «طرح یکپارچه توسعه ساختار فضائی سکونت‌گاه‌های جدید در چهار استان ساحلی جنوب» با لحاظ واحدهای تولیدی و کشاورزی، صنعتی وگردشگری، در پهنه‌های تدقیق شده با راهبری شرکت عمران شهرهای جدید و تصویب شورای‌عالی

پ) تهیه طرح جامع شهرجدید/شهرک جدید/ توسعه سکونتگاه‌های موجودمنبعث ازدستاوردهاویافته‌های طرح یکپارچه توسعه ساختارفضائی توسط شرکت عمران شهرهای جدید و با تصویب شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ مربوطه وتصویب نهایی توسط شورایعالی

۲-۱-گام اول: کمیته فنی ۱ موظف است در چارچوب زیر پهنه‌های مصوب مراجع استانی در این خصوص را مورد بررسی قرار داده و نتیجه (کلان‌پهنه‌های فاقد محدودیت توسعه)، توسط دبیر شورا، جهت طی مراحل بعدی به مراجع استانی و شرکت عمران شهرهای جدید ابلاغ کند:

۱- حذف عرصه کلیه مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران و دیگر عناصر واجد ارزش همچون خوریات و تالاب‌ها از محدوده پهنه‌های دارای قابلیت استقرار

۲- رعایت الزامات و ملاحظات در خصوص استقرار در مجاورت آب‌شیرین‌کن‌های موجود و آتی

۳- نظر به ضرورت بهره‌گیری از قابلیت اقتصاد دریامحور بر دسترسی سکونت‌گاهها به دریا با رعایت حریم و پهنه خطر ICZM ملی تاکید می‌گردد. در هر صورت پهنه ICZM در طول نوار ساحلی جنوب قابلیت استقرار سکونت و فعالیت را نخواهد داشت.

۴- مکانیابی سکونت‌گاه‌ها صرفاً در اراضی ملی و دولتی و با احتراز حداکثری از تداخل با عرصه مستثنیات صورت بپذیرد.

۵-رعایت کلیه برنامه‌های فعلی و آتی نیروهای مسلح و وزارت دفاع از منظر ملاحظات دفاعی– امنیتی و حفظ فاصله مناسب از مراکز استقراری نظامی موجود انجام شود.

۶- کلیه عرصه‌های با شیب متوسط بیشتر از ۱۵ درصد از شمول مکانیابی سکونتگاه‌ها حذف شوند.

۷- در راستای استفاده حداکثری از ظرفیت شبکه راه‌ها و تاسیسات زیربنایی موجود(انرژی، حمل و نقل، داده) پهنه‌های در مجاورت این دسته از تاسیسات در اولویت توسعه قرار داده شوند.

۲-۲-گام دوم: «طرح یکپارچه توسعه ساختار فضائی سکونتگاه‌های جدید ساحلی» به عنوان پیونددهنده برنامه دستگاه‌های ذی‌مدخل در توسعه سواحل جنوبی و با تکیه بر ارکان زیر تهیه و به تصویب شورای‌عالی خواهد رسید:

۱- سکونت‌گاه جدید در این مطالعات، واژه‌ای فراگیر مشتمل بر انواع مراکز اسکان جمعیت (منجمله شهرجدید و شهرک) می‌باشد که تعیین آن بر عهده مطالعات «طرح یکپارچه توسعه ساختار فضائی سکونتگاه‌های جدید ساحلی » با محوریت اقتصاد و توسعه دریامحور خواهد بود. تبعاً اطلاق واژه سکونت‌گاه جدید به معنای خروج سکونت‌گاه‌های موجود از فرآیندهای قانونی توسعه سکونت‌گاه نبوده و توسعه سکونت‌گاه‌های موجود (شهر یا روستا) درچارچوب برنامه و طرح‌های آتی مورد تأکید و اولویت بوده و درصورت تصویب شورایعالی، سکونت‌گاه‌های روستایی و شهری موجود باید در برنامه‌های آتی توسعه با لحاظ شرایط بومی و محلی و حفظ منافع جامعه محلی در سکونت‌گاه جدید ادغام شوند.

۲- تعیین ساختار و نحوه هم پیوندی سکونت‌گاه‌های جدید در مقیاس محلی، ملی و بین المللی و جایگاه آن‌ها در نظام تقسیم‌کار ملی و بین‌المللی و نحوه تعامل آن‌ها با نظام شبکه شهری کشور،

۳- تعیین اندازه و طبقه جمعیتی هر سکونت‌گاه و ارائه ماهیت از منظر شهر جدید، شهرک یا مجموعه‌ای از سکونت‌گاه‌های هم پیوند ناحیه‌ای (منطقه شهری همکار)

۴- هماهنگی استقرار سکونت‌گاه‌ها با برنامه‌های توسعه صنعت – کشاورزی و گردشگری مناطق آزاد و دستگاه‌های اجرایی (به ویژه پتروپارک‌ها و شهرهای مولد) با هدف هم‌افزایی حداکثری،

۵- تعیین نقش و کارکرد هرکدام از سکونت‌گاه‌ها در پیوند با برنامه‌های توسعه ملی و منطقه‌ای دستگاه‌های مختلف،‌ با رویکرد ایجاد سکونت‌گاه‌های مستقل و خود بسنده به لحاظ اقتصادی و مبتنی بر توان‌های درونی، زنجیره‌های بالادستی و پایین‌دستی تولید و قابلیت‌های بستر قرارگیری محلی،

۶- تبیین ابعاد حقوقی و مدیریتی سکونت‌گاه‌های جدید در ارتباط با استان مربوطه و سایر استان‌های کشور و مدل‌های کلی مدیریت و بهره برداری سکونت‌گاه‌ها

۷- بررسی و پیشنهاد شیوه‌های تأمین و مدیریت مالی سکونت‌گاه‌های جدید ساحلی و مکانیزم‌های سرمایه‌گذاری

۸- تدقیق محدوده‌های قانونی هر سکونت‌گاه براساس ملاحظات دستگاه‌های مختلف و سطح و محدوده مورد نیاز هر سکونت‌گاه برمبنای نقش و کارکرد، اندازه و مقیاس اثرگذاری اجتماعی و اقتصادی

۹- اولویت بندی اجرایی و عملیاتی سکونت‌گاه‌های جدید ساحلی در چارچوب برنامه زمان‌بندی مشخص،

۱۰- تدوین چارچوب و ضوابط کلی توسعه در قالب پهنه بندی کاربری زمین، نظام دسترسی‌های داخلی و بیرونی و الگوی ضوابط و مقررات ساختمانی مطابق مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

۱۱- بهره‌مندی جامعه محلی از عواید ناشی از توسعه ملی در قالب «پیوست اقتصادی طرح»

۱۲- تاکید بر عدم ایجاد بار مالی غیر ضروری با استفاده از زیرساخت‌های موجود استان

۱۳- استفاده از ظرفیت جاذبه‌های طبیعی، میراث تاریخی و نیز میراث ناملموس این منطقه در ایجاد اشتغال، جذب جمعیت دائم و گردشگر و هویت بخشی به سکونتگاه‌های جدید ساحلی

۱۴- استفاده از روش‌های مشارکتی در تهیه طرح، در سطح ملی (کمیته‌های تخصصی) در سطح استانی (با بهره‌گیری از روش‌های اخذ استعلام، نظرسنجی، جلسات فنی مشترک) و در سطح محلی (مشارکت سازمان‌های مردم نهاد، نظرخواهی‌های جمعی و اطلاع رسانی عمومی در مراحل مختلف) مدنظر قرار گرفته، در همین راستا بر حضور مدیران استانی و معتمدین محلی و مردم در تمامی مراحل برنامه‌ریزی تاکید می‌شود.

۱۵- «پیوست اجتماعی و فرهنگی طرح» مشتمل بر نحوه تعامل جامعه هدف طرح با بستر اجتماعی، فرهنگی و هویتی موجود، ارتقاء سرمایه اجتماعی و حس تعلق به مکان با رویکرد اسکان‌بلندمدت و مستمر و ایجاد جاذبه جهت جذب جمعیت از استان‌های معین مبدأ تهیه و پس از تصویب در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان جهت تصویب نهایی به «شورای اجتماعی کشور» ارائه شود.

طرح مذکور با هدف حداکثرسازی هماهنگی بین‌بخشی و اخذ و اعمال کلیه ملاحظات دستگاه‌های مرتبط در مقیاس ملی، با راهبری شرکت عمران شهرهای جدید تهیه و پس از تدقیق و تائید در کمیته‌های پنج‌گانه شامل دستگاه‌های مرتبط اجرایی، جهت تصویب نهایی به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه خواهد شد. ترکیب اعضای کمیته‌های مذکور به ترتیب زیر خواهد بود:

ردیف	عنوان کمیته تخصصی	دستگاه‌های عضو (وزارت‌خانه/ سازمان)*
۱	کمیته حمل و نقل، انرژی و صنعت	نفت –  صمت  –  نیرو – حفاظت محیط زیست – پدافند غیرعامل –  جهاد کشاورزی -بنادر و دریانوردی – میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی- استانداری
۲	کمیته کشاورزی،منابع طبیعی و محیط‌زیست	جهاد کشاورزی – حفاظت محیط زیست – نیرو – استانداری
۳	کمیته اجتماعی، فرهنگی و سیاسی	کشور – فرهنگ و ارشاد اسلامی – میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی – بنیاد مسکن- استانداری
۴	کمیته دفاعی، امنیتی و پدافند غیرعامل	کشور – پدافند غیرعامل – دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح – مدیریت بحران – استانداری
۵	کمیته مدیریت منابع مالی و سرمایه‌گذاری	برنامه و بودجه – صمت – جهاد کشاورزی – میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی – مناطق آزاد- استانداری
* حسب ضرورت و با پیشنهاد اعضاء، امکان عضویت اشخاص حقیقی و حقوقی ذی‌ربط با ابلاغ دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری وجود خواهد داشت.

۲-۳-گام سوم: بر اساس خروجی‌های«طرح یکپارچه توسعه ساختار فضائی»، «طرح جامع شهر جدید/ شهرک/ توسعه سکونت‌گاه موجود» با محوریت شرکت عمران شهرهای جدید و همکاری اداره کل راه و شهرسازی مربوطه تهیه و پس از تصویب در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان جهت تصویب نهایی به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارائه شود.

بدیهی است اجرای مصوبه حاضر صرفاً  ناظر بر مطالعات امکان‌سنجی احداث و توسعه سکونتگاه‌های جدید ساحلی در استان‌های جنوبی با رعایت و اولویت توسعه و اقتصاد دریامحور و پس از اخذ نظر دستگاه‌های متولی مربوطه است. در این راستا بر ضرورت اخذ مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص کلیه مراحل و اقدامات بعدی تاکید می‌شود.